Kacarita, dina temphue ghawe ing
Ngawi manut ing katulis ana ing undangan, dina, sasi lan jam temune penganten
jam 08:00 esuk. Mula KTAA Kertonegoro mekso tindak. Dipenggak Patih Ronggolono
ora paelu, malah sajak duka. Patih matur arep dherek ora pareng. Kadipaten
mundak suwung.
Ratih arep mrentahake sawatara
prajurit supaya dherekake,uga ora pareng.Malah digetak-getak wong arep jagong
manten kok kaya nglurug perang.KTAA Kertanegoro terus tindak esuk sadurunge
jam 08.00 miyos kidul kanthi nitih kudo kelangenane Kyai Pangerwojo.
Kocapo
ora sawetara suwe saka tindake Adipati Gendingan,lan kira-kira wis krungu
suwarane bedhil pating jledhor.Pratandha Kupeni bakal nyerang Gendingan.
Patih
Ronggolono kaget lan gugup.Banjur nyameotakake prajurit pirang-pirang
bregada.Ditunggu-tunggu Kumpeni Walondo ora ana nyabrang menyang kulon
kali.Mung suwara bedhil ing brang wetan sing saya nggegirisi,sing sajake
nantang marang prajurit Gendingan.Patih Ronggolono ora sronto,ngabani lan
mimpin prajurit maju mengetan tekan pinggire kali Bibis.Nanging Kumpeni ora
gelem ngincerake bedhile menyang kulon kali.Mung Kumpeni sing wis ditugasi
nunggang jaran wedhok pada sesingan ana sapinggire kali ana brang wetan.
Gandeng
sing dititih Patih Ronggolono jaran lanang,weruh jaran wedok pirang-pirang
padha jejogedan ana brang wetan.Patih Ronggolono ora kuat/ora kuwawa
mekak/ngendaleni titihane,mbedhal nyabrang ngetan. Nanging jaran wedok-wedok
sing ana brang wetan diunggahake mentas ngetan.Pancen siasat perang. Tur
Kumpeni sadurunge wis diatur miturut keputusan rapat sak petugas-petugase.
Jaran sing dititihi Patih
Ronggolono saya rikat clehe ngrubyung nyabrang bareng weruh jaran wedok padha
mentas. Bareng jarane Ronggolono tekan pingir wetan durung nganti mentas, kanti
singrak petugas kumpeni sing nggawa antene sing maune ora katon, margo durung
diodod,banjur nyunthik iket/blakon Ronggolono saka ndhuwur perengane kali
nganggo antene mau.
Iket nyemplung banyu kali,
Ronggolono nggeblak saka geger jaran kejegur menyang banyu kali dikroyok
kumpeni pirang-pirang. Jasate ronggolono dicacah-cacah ngango pedangdening
Kumpeni. Prajurit Gendingan sing isih ana brang kulon padha tinggal glanggang,
margo dibrondong bedhil dening Kumpeni saka brang wetan. Rakyat padhal ngunsi
tetangisan amarga kelangan patih sing maune tansah ngayomi rakyat.
Sawuse sepi ora krungu suwarane
bedhil rakyat padhal nggoleki lan ngumpulake cuwilan kulit, daging lan balung
jasade Ronggolono. Sawise nglumpuk kabeh, manut pasarujukane rakyat aja dikubur
ana kene. ora urung mengko diparani Kumpeni sing isih Ngigit-igit kempropoke , kubure dikrocok
bedhil .Mula banjur disingitake digawa ngidul ,dikubur ana jabal kadas wilayah
Ngrambe .Mulane nganti tekan seprena papan panggonane sedane patih Ronggoolono
karan KAJANGAN marga biyen kanggo ajang- perang antarane prajurit Gendingan
lawan kumpeni walondo . kocap kacarita ,tindake KTAA kertoegoro tekan alun-alun
Ngawi wis midhangat suwarane gamelan nganyut-anyut saya disengkakake tindake ,supaya ora kepancal temune penganten .
bareng wis tekan pelaratan kabupaten ,panjenengane medhak,kyai pagerwaja
dituntun, amarga nong kana wis kebak uwong jejel riyel . Terus tindak nuju
pojok kidul wetan pendapa , ing kana ana wit
tanjung .pagerwojo di cancang / dikalaring wit tanjung . tekan saiki watara wis luwih telungatus
taunan ,wit tanjung iku isih cedhak pendhapa sisih kidul wetan .Wite dhoyong
amargo oyote lajer pedhot pagerwojo .
Ing tengahe pendhapa
priyayi-priyayi sing padha bekso ngeloni iramane gending wis padha mendem
suwarane rame banget Dhasar ledhekeayu-ayu kathik pirang-pirang ngadhek
kabeh suwarane gamelan kaya mbedhahne
kendhangan kuping ,saka serune olehe nabuh .
Sadurung munggah pendhapa KTAA
kertonegoro kriksani kana-kene , ing penggalih ngudarasa kok ora Ana among
tamune ,kok ya ora ana penganten sing,lungguh jejer ana pelaminan wis bar temu
manten ,wong wis jam 09 .00 .Malah papan
kanggo nglungguhake manten wae ora ana . Gandheng sedyana jagong nganten dadi panjenengane ora ngagem busana Adipati tibake
para bupati lan tamu tamu liyane iku
durung ngrti kanthi trewocomarang Adipati Gendingan ora ana ingsapa aruh .
Sa7rehne ora ana among tamu
,Adipati kertonegoro terus tindak
munggah tundhaka pendhapa mekso ora ana sing sopoaruh margo padha mendem
Adipati kertonegoro tindhak menyang
panggonan sisih mhuri /sisih lor. Salaman tetepungan karo sing padha lenggahan
mbako siji nganti rampung .ora ngerti sangkane bilahi ,lan embuh sapa sing
menehi isyarat /kode marang kumpeni sing baris padha
Lenggahenmbako siji nganti
rampung ora ngerti sangkane bilahi , lan embuh sapa sing menehi isyarat /kode
marang kumpene sing baris pendhem sakupenge dalem kabupaten Ngawi ,padha
ngebyuk munggah ing pendhapa. Nanging ora ana suwarane bedhil margo rakyat sing
nonton kebak andher.
Sanalika geger dadakan .
ssuwarane kumpene sing ora bisa cara jawa lan durung weruh sing endi Adipati
Gendingan iku campur suwara gamelan
,ledhek lan wong mendem ;suwara niyopo sing nyenggaki ya wis pada mendem oleh
muni mung waton mbengok, ora runtut .
Kacarita Adipati Gendingan
dikroyok ,dieneng-eneng dening Kumpeni
tansah dikipat-kipatke, diedu kumba, dijeblosake tembok, dijegal,
ditendang dening Adipati Gendingan. Coba wong siji tanpa gaman dikroyok kumpeni
Walando sing cacahe atusan. Malah Bupati lan Wedana akeh sing padha tatu.
Jalaran ya kuwi Kumpeni during/ora ngreti sing endi Adipati Gendingan iku,
angger Bupati utawa Wedana sing menggango ora kaya kumpeni ya kuwi seng diamuk,
disengguh/dikira Adipati Gendingan. Menawa pancen wis ditemokake yen kumpeni
ora oleh nggowo bedhil utawa senjata tajam. Mosok Kumpeni atuan ora bias nyekel
wong siji. Kira-kira mangkono penemune panggedhe Kumpeni Walondo.
Kocopo,
Kyai Pagerwojo sing dicancan ana wit tanjung, bareng weruh bendarane
dikroyokwong pirang-pirang, banjur nylenthak ngiwa nengan, mobat-mabit, nganti
wite tanjung dhoyong, oyot lajere (akar tungga) pedhot,bareng karo pedhote tali
sing kanggo nyangcang gulune Kyai Pagewojo. Bareng wis lepas terus moro nyedhak
pendhapa Kabupatan sisih wetan, karo mbeker sarosane. Ora sronto, Adipati
Gendingan weruh mbareng midanget pembekere lan priksa titihane wis lepas
nyerakwis pendhapa pendhapa. Sakedhep
netra mlumpat ing gegere Kyai Pagerwojo, terus kebandangake saka papan kana,
kundhur menyang Gendingan mung limah jangkahe Kyai Pagerwojo.
Malah pegawai Purhutani ana sing
kondho menawa tilas tracake Pagerwojo iku ana ing wit-wit jati sisih nduwur,
ing ngendi papan dilewati nalika iku. Jare wit-wit iku ora oleh ditegor tekan
saiki.
Bareng
tindhake Adipati Gendingan wis tekan alun-alun Gendingan during nganti mendhuk
saka gegere Kyai Pagerwojo wis ginarubyuk prajurit lan rakyat Gendingan, klawan
tawan-tawan tangis patin glero, pating jlerit . Sawise mundhut priksa apa
sebabe padha nangis kaya lampor. Kaya tanpa diabani, caos atur uninga/wangsulan
bareng kaya-kaya mbedhhahake kendhangan kupinh “PATIH RONGGOLONO SEDA”
diperjaya kumpeni.
Sanalika
KTAA Kertonegoro sigeg, tan kuwowo ngendika, megeng napas, ngampet deduko. Jaja
bang mawing-wing, netra kocak ngondhar-andir waja kerot-kerot. Ing galih arso
mundhut priksa., sapa sing wani-wani mbocorake/nuduhake pengapesane Patih
Ronggolono, nanging ora kawiyos. Ngawuningani kaya mengkana iku, sing mauni
padha nangis “cep klepek” kaya binungkem ing syetan, ora cemruwit lan ora
kemleset. Ana kahanan kang hening, segi mampring iku KTAA Kertonegoro mendhar
sabdo: “SAPA WONGW SING NUDUHAKE PENGAPESANE PATIH RONGGOLONO, INGSUN SEBDA-AKE MARANG KANG MAHA KAWASA,
ANANDHANG CACAT WUTO NETRA NGANTI PITUNG
TURUNAN”
Wong sak alun-alun datang ana
kumecap lan kumleset,kaya-kaya ngampet ambegan ngrungokake sabda pangandika
sing nganti cetha wela-wela lan wijang kang miyos saka lathine KTAA Kertonegoro
ing tengah alun-alun.Suwarane gumleger kaya bledheg nyamber ing mangsa ketiga
ing tengah rahina.Sabubare iku rakyat kadhawuhan bali kabeh mulih menyang
wismane dhewe-dhewe.Adipati Gendingan kaderekake sawetara prajurit,kondhor
ngedhaton ing dalem kadipaten.
“Sabda
pandhita ratu,tari wola-wali mesthi nrenjuhi”
Nyatane
ora gantalan minggu wong-wong padha weruh manawa Gurmito ngalor ngidul tekenan
lan dituntun dening keluwargane.Mongko sadurunge isih awas lan umure dhurung
pati tuwa,tur sugih dadakan.Mula panyakrabawane wong akeh iya Gurmito iku sing
mbocorake pengapesane Patih Ranggolono.Dhasar dheweke dadi gamel lan pangarite
titihane.Nanging gandheng wis nampa sabda,ya ben dilakoni,mongko 7 turunan.
Sabubare
kadadeyan-kadadeyan sing wis kawuri,KTAA Kertonegoro ing batos penggalihe
tansah mbenerake apa-apa kang dadi caos atur pramyoga saka Patih Ronggolono.La
piye maneh “Pecut Diseblakna, wis kecabut dikapakna”(nasi telah menjadi bubur).
Digethunana ya tiwas ngrantes rumaos durung kuwawa nyegah hardening hawa napsu,
dadi ya mbeguguk makhutho waton, mbodan tanpa ratu, sapa sira sapa ingsu,
kumalangkung. Wis pengalihe ngenes , midhanget menawa jisime Patih Ronggolono
dicacah- cacah, paribasan dadi sakwalang-walang dening kumpeni walando. Osike
penggalih :menawa ingsun tetep nglenggahi dalem kadipaten Gendingan mangka wis ora kagungan andel-andel , mengko
gek sakwayah-wayah kumpeni patroli mrene, banjur ingsun dicekel, marga nalika
ing pendhapa Kabupaten Ngawi gagal. Saking kemropoke kumpeni ingsung
dicacah-cacah ,harak mati konyol.
Mula
anuju sawijining dina panjenengane ngersakake tirah/ngungsi menyang jogorogo.
Sawatara suwene ana kono marga hawane addhem ketimbang Gendingan. Nganti ana
jogorogo ngasta candi sinebut CANDI SUKUH.
Saya
sepuh yuswane lan pengalihe mng tansah emut gek kepriye Manawa kepregok kumpeni
Walondo mangka Ngawi mengidul tekan Madiun mengulon tekan magetan wis ana
tangane Kumpeni Walondo . Mulane banjur ngresakake nglek mengulon menyang
ngrambe ngiras pantes nyeraki sareyane Patih Ronggolono ing jabal kadas.
Sawetara wektu lenggah ing Nrambe , penggalihe rongeh maneh. La yen kumpeni
patrol tekad Gendingan mangka dalem Kadipaten suwung , harak digoleki
ditakokake rakyat. Mangka saka Gendingan bablas mengidul tekan Ngrambe, marga
wektuiku Walikukun durung ana, jalaran durung ana sepur. Stasiun- stasiun iku
gaweyane Walondo. Mula banjur nglerek mengulon maneh menyang Sine . Saya sepuh
saya pikun ndalem ana sine. Akhire puput yuswa/seda ana sine. Dening masyarakat
Sine supaya sareyane ora kinaweruhan/ konangan kumpeni Walondo, jenazahe
disarekake ana“GUNUNG SAREYAN” Wilayah sine. Dudu gunung Liliran ,
Gunung Liliran iku makame joko budug asal Majapahit. Yaiku wilayahe sang prabu
Arya Bangah lan Patihe aran Patih keborejeng . Mula ing kene uga ana Desa
kauman, biyen ya kulon alun-alun
Alhamdullillahhi Robbil ‘Alamin !
Wassallamu’alaikum Warrohmatullahi
Wabarokatuh.
TAMAAT
KARACIK DENING
MUH. WAZIR NUR RIYADI
Disalin Oleh Siswi MI Muhammadiyah Kayutrejo
alamat Pojok Kayutrejo Widodaren Ngawi Jawa Timur
alamat Pojok Kayutrejo Widodaren Ngawi Jawa Timur